Тэмбүүгийн нууц түүх: Монголчуудыг “бузартан” болгож, Ленинийг чимээгүй “идсэн” өвчин

I. Нууцлаг үхэл: Ленинийг идсэн “ичгэвтэр” өвчин

1924 он. Зөвлөлтийн аугаа удирдагч Владимир Ленин нас барав. Албан ёсны тайлбар: тархины судасны хатуурал. Гэвч тэр ердөө 53 насандаа гурван удаа цус харваж, ухаангүй болсон, хэлгүй болсон — энэ бүхэн ердийн судасны өвчин мөн үү?

Зарим судлаачид Ленин нейросифилис буюу тархины тэмбүүтэй байсан гэж үздэг. Тэр үед тэмбүүг мөнгөн ус, мишьяк агуулсан эмээр эмчилдэг байсан ч эдгээр нь өөрсдөө хүнд хордуулах нөлөөтэй байв.

Америкийн “Wired” сэтгүүлд дурдсанаар, Лениний тархины эдийг судалж байсан эрдэмтдэд “зарим мэдээллийг нуух” үүрэг өгсөн байж болзошгүй. Хэрэв энэ таамаг үнэн бол — Ленин тэмбүүгээс болж нас барсан байж мэднэ.

II. Монголчуудыг “тэмбүүтэй бүдүүлэг ард түмэн” болгосон бодлого

1920-иод онд ЗХУ Буриад болон Монголд “тэмбүүгийн эсрэг шинжлэх ухааны экспедици” явуулсан. Хамгийн том нь 1928 оны Зөвлөлт-Германы хамтарсан судалгааны баг. Судалгааны дүгнэлт: “талаас илүү хувь нь тэмбүүтэй.”

Гэхдээ энэ нь онцгой шүүмжлэл дагуулсан. Барууны зарим судлаачид энэ судалгааг социалист ухуулгын хэрэгсэл хэмээн үздэг:

• Зорилго нь Зөвлөлт улс “соёл иргэншил, шинжлэх ухааныг” төлөөлдөг,
• Харин Монгол, Буриад мэтийн ард түмэн нь “бүдүүлэг, бохир, эмгэгт автсан” гэх ойлголтыг өгүүлэх байсан.

Тухайн үеийн Орос ч өөрөө тэмбүүгийн маш өндөр тархалттай байв. Санкт-Петербург, Москвагийн эмнэлгүүд тэмбүүгийн тасагтай, 19-р зууны сүүлээр хүн амын тодорхой хувь нь халдвартай байсан нь баримтаар нотлогддог.

III. Секс, ичгүүр, засаглал: Түүхийг хэн бичдэг вэ?

Тэмбүү гэдэг нь зүгээр нэг халдварт өвчин биш. Энэ бол сексийн таашаалтай холбогдсон ичгүүр, эмэгтэйчүүдийг буруутгах, ядуу ангийнхныг доромжилж “соёлгүйн” бэлгэдэл болгох зэвсэг.

ЗХУ үүнийг яг энэ зорилгоор ашигласан байж мэднэ. Монголчуудын “эртний бүдүүлэг, тэмбүүтэй” гэсэн нэр хоч анх хаанаас гарсныг санах хүн өнөөдөр ховор ч, угтаа бол шинжлэх ухаан нэртэй суртал ухуулгын үр дүн байсан байж мэднэ.

Дүгнэлт: Хэний сексийн түүхийг бид уншиж байна вэ? Монголчуудынхаа уу, хэн нэгний бичсэн зохиомж уу?
Түүхэнд үнэн гэж байхгүй, зөвхөн хэн нь бичсэн бэ гэдэг л чухал.

Ашигласан эх сурвалж:

• Etkind, A. Soviet Eugenics and National Minorities: Eradication of Syphilis in Buriat-Mongolia as an Element of Social Modernisation. Academia.edu
  https://www.academia.edu/4354065
• Krementsov, N. The Soviet-German Syphilis Expedition to Buriat Mongolia, 1928. JSTOR
  https://www.jstor.org/stable/2499920
• Silencing the Shame: Forgetting of the 1920s Syphilis Epidemic in Buryat-Mongolia as a Strategy of Post-Soviet Identity Construction.
  https://www.academia.edu/5450912
• What was Lenin sick with and why did he die? — TopWar.ru
  https://en.topwar.ru/249075
• A Grisly, Gray Matter — Wired
  https://www.wired.com/2004/07/a-grisly-gray-matter

Тайлбар: Сekc.MN нь улс төрийн ямар ч агуулга агуулахгүй. Бид зөвхөн хүний бие, сэтгэл зүй, харилцаа, сексийн түүх, соёлын талаарх баримтад үндэслэсэн мэдлэг, мэдээллийг хүргэдэг.