ПЕДО – гэж юу вэ?

“Педо” гэдэг товчилсон үг нь педофили (pedophilia) гэсэн ойлголтыг илэрхийлдэг. Хэлбэр талаасаа энгийн боловч утгаараа маш ноцтой — энэ нь насанд хүрэгсдийн өсвөр насанд хүрээгүй буюу хүүхдийн талаар бэлгийн сонирхолтой байх сэтгэцийн онцлог, зарим тохиолдолд эмгэгийг илтгэдэг. Мэдээж энэ нь хууль зүйн болон ёс суртахууны хувьд хүлээн зөвшөөрөгдөхгүй, хүүхдийн эрх, аюулгүй байдалд шууд хор хөнөөл учруулна.

Шинжлэх ухааны товч тойм

• Педофили гэдэг нь сэтгэцийн оношлох баримжаатай ангилалд орох бөгөөд “Pedophilic Disorder” нэрээр мэргэжлийн гарын авлагад тодорхойлсон байдаг — тухайн хүний төсөөлөл, хүсэл, эсвэл үйлдэл нь өөрт болон бусдад сөрөг нөлөө үзүүлж байвал эмгэг гэж оношлоно.
• Судалгаа, нейробиологи, клиник судалгаагаар педофилигийн гаралтай шалтгаан нэг ёсны биш — хүүхэд насны гэмтэл, тархины зарим онцлог, сэтгэлзүйн эмгэм шинжүүд зэрэг нарийн холбогдлууд ажиглагдсаар байна. Энэ салбарын судалгаа маш нарийн төвөгтэй бөгөөд бүрэн тодорхой шийдэгдээгүй тал их.
• Хүмүүсийн мэдээлэл өгөхгүй байх, нийгмийн булталт, ичгүүрлэх зэрэг нь тохиолдлыг хүндрүүлж, бодит нөхцөл байдал тодорхойлоход саад болдог тул статистик нь ерөнхий байдлаар доогуур илэрдэг.

Баримт, судалгааны зарим гол ишлэл

• Мэргэжлийн номууд, гарын авлага DSM-5/APA нь педофилиг тодорхойлж, хүүхдийн болон насанд хүрэгчдийн аюулгүй байдлыг тэргүүнд тавьдаг.
• Судалгаанууд педофили ба хүүхдийн эсрэг бэлгийн гэмт хэргийн хооронд заавал 1:1 харилцаа байхгүй гэдгийг харуулна — гэмт хэрэг үйлдэх, оношлогдох, болон бэлгийн сонирхолтой байх нь ялгаатай үзэгдэл. Гэхдээ аль аль нь хүүхдэд их хэмжээний сөрөг үр дагавар авчирна.
• Эмэгтэйчүүдийн гүйцэтгэсэн хүүхдийн эсрэг сексуаль гэмт хэрэг нь тохиолдолд бага илэрдэг боловч бүрэн мартагдаж болохгүй — сүүлийн 20 жилд эмэгтэй перпетрэйторуудын судалгаа нэмэгдэж, энэ чиглэлээр илүү их анхаарал шаардаж байгааг шинжлэх ухаан тэмдэглэж байна.
• Хүүхдийн эсрэг бэлгийн хүчирхийллийн дэлхийн хэмжээнд тархалт нь маш өргөн: 1/8 охид, олон зуун сая хүмүүс насанд хүрэхээсээ өмнө бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч болсны шинэ давхар тооцоо нь хүүхдийн хамгааллын асуудлын нэн даруй шийдвэрлэх шаардлагыг харуулж байна.

Хууль, нийгэм, ёс суртахуун — ямар хариуцлага бий?

• Насанд хүрэгч ба хүүхдийн хоорондох бэлгийн харьцаа нь олон улсад ямар ч тохиолдолд зөвшөөрөгдөхгүй бөгөөд ихэнх оронд гэмт хэрэгт тооцогддог. Мөн, хүүхдийг хамгаалах хууль, өргөн цар хүрээтэй сэрэмжлүүлэг, эмнэлэг/сэтгэл зүйн тусламжийн механизм зайлшгүй хэрэгтэй.
• Нийгэмд “педо” гэсэн үгийг хөнгөвчлөн, түүн дээр инээд, доромжлол хийх нь тохиолдлыг нууж, хохирогчийг улам чимээгүй болгодог — энэ бол сөрөг үр дагавартай. Тиймээс яриа нь мэдлэг, сэрэмжлүүлэг, хүүхдийн эрх хамгаалал дээр тулгуурлах ёстой.

Бага насны хүүхдийг хэрхэн хамгаалах вэ? (практик зөвлөмж)

Эндээс ямар нэгэн зааварчилгаа гэмт хэрэг үйлдэхэд туслах маягаар биш, харин сэрэмж, хамгаалалт, тайван тусламж үзүүлэх зорилготой зөвлөмжүүд байна:

• Сургууль, гэр бүл, нийгэмд сурган, мэдээлэх — биеийн хязгаар, зөвшөөрөл, “би буруутай биш” гэх ойлголт хүүхдэд зайлшгүй заах ёстой.
• Хэрэв сэжигтэй үйлдэл илэрсэн бол хуулийн байгууллага, хүүхдийн хамгааллын байгууллагад мэдээлэх — нууж хаах нь хүүхдийг улам их аюулд оруулна.
• Хохирогчдод зориулсан сэтгэлзүйн тусламж, эмнэлгийн дэмжлэгийг хурдан шуурхай авах нөхцлийг бүрдүүлэх хэрэгтэй.

Судалгааны эх сурвалж — найдвартай лавлахад

(Товч жагсаалт — та холбогдох эх сурвалжуудыг үзэх боломжтой)

• DSM-5 / APA — Pedophilic Disorder тайлбар, оношлох шалгуур.
  American Psychiatric Association
• MSD Manuals — Pedophilic Disorder талаарх клиник тайлбар.
• MSD Manuals
• PubMed / Neurobiology of Pedophilia — шинжлэх ухааны тойм.
• Судалгаа: Female perpetrators / Tozdan, Augarde зэрэг тойм судалгаа — эмэгтэй перпетрэйторуудын судалгаа.
• UNICEF / глобал тооцоо — хүүхдийн эсрэг бэлгийн хүчирхийллийн тархалтын шинэгийнчлэл.

Төгсгөл — дүгнэлт

“Педо” гэдэг нь аман ярианд энгийн мэт сонсогдож болох ч бодит утгаараа хүүхдийн эсрэг хүчирхийлэл, сэтгэлзүйн эмгэг, нийгмийн том сорилт юм. Энэ сэдвээр ярьж байхдаа бидэнд хоёр зүйл зайлшгүй байх хэрэгтэй: баримт, эрүүл мэндийн хандлага ба хүүхдэд тэргүүнд нь анхаарах ёс суртахуун. Хэн ч үл тоомсорлохооргүй — илрүүлэх, мэдээллэх, болон хохирогчдод туслах механизм хүчтэй байх ёстой.