Эрэгтэй хүний дур тавилтын үеийн физиологийн өөрчлөлт

Эрэгтэй хүний дур тавилт буюу оргазм нь хүний биед явагддаг хамгийн хүчтэй мэдрэхүйн хариу урвалын нэг юм. Энэ үед зөвхөн нөхөн үржихүйн эрхтэн төдийгүй, мэдрэлийн систем, булчин, зүрх судас, тархи зэрэг олон эрхтэн нэгэн зэрэг идэвхждэг. Оргазм бол бие махбод, сэтгэл зүй, дааврын уялдаа бүхий цогц процесс юм.

Бие физиологийн шатлал

Эрэгтэй хүний дур тавилт 4 үндсэн үе шаттайгаар өрнөдөг гэж физиологич Уильям Мастерс, Виржиниа Жонсон нарын судалгаанд дурдсан байдаг:

1. Сэрэл өдөөлтийн үе – бэлэг эрхтэн рүү цус их хэмжээгээр очиж, хөвчрөл үүсдэг. Зүрхний цохилт болон амьсгалын тоо нэмэгдэнэ.
2. Оргилын өмнөх үе – булчингийн агшилт нэмэгдэж, үрийн шингэн ялгарахад бэлтгэдэг. Энэ үед мэдрэмж хамгийн өндөр төвшинд хүрдэг.
3. Дур тавилтын үе – үрийн шингэн улаан хоолойн төгсгөл хэсгээс шахагдан гарч, орон даяар таашаалын хүчтэй мэдрэмж тархдаг. Энэ үед 0.8 секундийн давтамжтайгаар булчин агшдаг нь “доргио мэдрэмж”-ийг бий болгодог.
4. Амралтын үе – булчин сулран, хөвчрөл буурч, тархинд окситоцин болон пролактин ялгарч “тайвшрах” мэдрэмж төрүүлдэг.

Тархины үйл ажиллагаа

Оргазмын үед тархины лимбик систем (сэтгэл хөдлөлийн төв) болон нуклеус аккумбенс (таашаалын төв) маш идэвхтэй ажилладаг. Судалгаагаар энэ үед эрэгтэй хүний тархи “бодох чадвар”-ыг түр хугацаанд бараг бүрэн хаадаг байна. Тиймээс дур тавилтын дараа “хоосон, сул” мэдрэмж төрдөг нь физиологийн хариу урвал юм.

Дааврын өөрчлөлт

Оргазмын дараа дараах дааврууд ялгардаг:

• Окситоцин – итгэлцэл, тайвшрал, дотно байдлыг дэмжинэ.
• Пролактин – таашаалын дараах ханамжийг өгдөг даавар бөгөөд дахин сэрэл авах хугацааг тодорхойлдог.
• Эндорфин – “байгалийн өвчин намдаагч” гэж нэрлэгддэг бөгөөд стрессийг бууруулдаг.

Тиймээс эрэгтэй хүн дур тавьсны дараа тайвширч, нойр хүрэх, бодол багасах зэрэг байдал илэрдэг нь бие махбодын хэвийн физиологийн үйл явц юм.

Сэтгэлзүйн нөлөө

Дур тавилт нь зөвхөн биеийн төдийгүй сэтгэл санааны тэнцвэрт байдалд чухал үүрэгтэй. Судалгаагаар тогтмол бэлгийн сэтгэл ханамжтай эрчүүдийн:

• стрессийн түвшин бага,
• өөртөө итгэх итгэл илүү өндөр,
• нойр, төв мэдрэлийн үйл ажиллагаа илүү тогтвортой байдаг нь тогтоогдсон байна.

Гэвч хэт их бэлгийн үйл ажиллагаа, эсвэл дутмаг байдал нь дааврын системийн хэвийн ажиллагаанд нөлөөлж, сэтгэл зүйн тогтворгүй байдал, ядрах мэдрэмжийг үүсгэж болдог. Иймээс бэлгийн амьдралын хэмнэл, тэнцвэрийг хадгалах нь эрэгтэй хүний физиологийн болон сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд хамгийн чухал хүчин зүйл юм.