Он гарсаар 43 бяцхан охин хүчирхийлүүлжээ

Нийслэлийн Цагдаагийн газрын Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажил хариуцсан чиглэлийн ахлах байцаагч А.Отгонбаяртай ярилцлаа.

-Хүн худалдаалах гэмт хэрэг гэдгийг тодруулаач?

-Хүн худалдаалах гэмт хэрэг гэдэг ойлголт нь манай эрүүгийн эрх зүйн тогтолцоонд харьцангуй шинэ төрлийн гэмт хэрэгт тооцогддог. Өөрөөр хэлбэл бусдыг худалдаалах зорилгоор эдлүүлэх, тээвэрлэх, худалдах, худалдан авах үйлдлийг олон улсын хэмжээнд ойлгодог. 20-р зууны дунд үеэр НҮБ-аас “Хүн худалдаалах, бэлгийн мөлжлөгийн  зорилгоор ашиглахыг хорилгосон” олон улсын конвенц гарсан. Уг конвенцид 2000 онд тодотгол хийгдэж,  уг конвенцид нэгдэн орсон улсууд энэ төрлийн буюу хүн худалдах, худалдан авсан үйлдэлд эрүүгийн хариуцлага хүлээх үүрэг хүлээх нэмэлт протокол батлагдсан. Манай улс хоёуланд нь элсэн орсон. Эрх зүйн хувьд Эрүүгийн хуулийн тусгай 113-р зүйлд олон улсын түвшинд заасан “Худалдан авах, худалдсан тохиолдолд эрүүгийн хариуцлага хүлээнэ” гэж байгаа.

-Манай улсад энэ төрлийн гэмт  хэрэг хэр их гардаг вэ?

-Энэ төрлийн гэмт хэргийн эзлэх хувь бусад гэмт хэргээс маш бага хэмжээтэй гардаг. Улсын хэмжээнд  жилд дунджаар 20 гаруй мянган гэмт хэрэг үйлдэгдсэн гэхэд  жилийн дундаж нь ноднин долоо, тэрний урд жилд найм гарсан. Энэ жилийн хувьд эхний 10 сарын байдлаар найман хэрэгт эрүүгийн хэрэг үүсгээд шалгагдаж байгаа. Гэхдээ тоон үзүүлэлтээр энэ төрлийн гэмт хэргийн гаралт бага байна гээд тайвширч болохгүй. Яагаад гэвэл хүн худалдаалах гэмт хэргийн суурь бол биеэ үнэлэх, гэр бүлийн хүчирхийлэл, гадагшаа гарч сурч хөдөлмөрлөх гэсэн сонирхол дээр тулгуурлаж гардаг. Эдгээрээс гадна бага насны хүүхдүүд гэр бүлээсээ дайжих зэрэг суурь нөхцөлүүд нь манай нийгэмд бодитой байна. Тийм болохоор энэ төрлийн гэмт хэрэг өсч болзошгүй гэдэг утгаар урьдчилан сэргийлэх ажил хийж байна.

-Хүн худалдаалах гэмт хэргийн хохирогчид ихэвчлэн хэдээс хэдэн насныхан байна. Бага насны хүүхэд хүн худалдаалах гэмт хэргийн золиос болсон тохиолдол  гардаг гэдэг энэ талаар?

-Манайд бүртгэгдсэн эрүүгийн хэргийн бүртгэлээс харахад яг бага насны хүүхэд энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болсон, бага насны хүүхэд энэ төрлийн гэмт хэрэгт өртсөн тохиолдол бүртгэгдээгүй байна. Гэхдээ эмэгтэйчүүд эдийн засгийн хэрэгцээгээ хангахын щтулд бэлгийн харилцаанд төлбөртэй орох, гадаадад очиж суралцах, ажиллах гэсэн сонирхол дээр л хүн худалдаалах гэмт хэрэг суурилж байна.

-Саяхан Чингэлтэй дүүргийн шүүхэд энэ төрлийн гэмт хэрэг үйлдэн 15 жилийн ял авсан Тогсмаа нарт холбогдох хэрэгт “15 настай хүүхдийг хил дамнуулан худалдсан” гэсэн хэрэгт буруутгаж байсан.

-Тухайн хэрэгт шүүхийн шийдвэр гарсаны дараа хэрэгтэнг ямар хэрэг үйлдэж, гэм буруутай болсныг тогтоодог.  Харин өмнө нь зохион байгуулалтай биеэ үнэлэхэд зуучилдаг, хүн худалдаалах гэмт хэрэгтэй холбоотой гэдгйиг нь тогтоодог. Эсвэл гадагшаа гарахад зуучлах, гэр бүл болоход зуучлах гэдэг нь хүн худалдаалах гэмт хэргийн суурь болдог. Энэ төрлийн гэмт хэрэгт буруутай хэмээн шийтгэгдэж байгаа хүмүүс дандаа дээрх үйл ажиллагаагаар халхавчилсан  хүмүүс байдаг. Бусдын биеийг үнэлэх ажлыг зохион байгуулж байсан, гадагш нь хөдөлмөр эрхлэх, сургалтанд явуулах нэрээр халхавчилж,  байсан нь тодорхой болсон.

-Саяхан Мон-Ураны н.Наранхүүгийн нэрээр “500 ам.доллараар онгон охид худалдан авдаг” гэсэн ташаа мэдээлэл олон нийтэд цацагдсан. Гэхдээ  Наранхүү гэдэг хүн 500 ам.доллараар бага насны охидыг бусдад худалдаалаг гэдгийг мэдээлсэн гэж болно. Ер нь хичнээн хохирогч байна вэ?

-Энэ хэрэгт яг хичнээн хүн шалгагдаж байгаа талаар тодорхой мэдээлэл алга.  Гэхдээ бага насны хүүхдийн биеийг үэнлүлдэг, бага насны хүүхэд хүчирхийлэл халдлагад өртөх явдал  ихэслээ гэдэг ойлголт нийгэмд гарсан  байна. Бид урьдчилан сэргийлэх үүднээс нэг хэрэг гарсан ч мэдээлэх болсон.  Тухайлбал өмнө нь хүчиндэх гэж нэг л утганд байсныг бага насны хүүхдийг хүчирхийлсэн, хэрэг яаж үйлдэгдэв, гадны хүн үү эсвэл ойр дотгны хүрээнээс үйлдэгдэв үү гэдгийг мэдээлж байна. Мөн урьдчилан сэргийлэх үүднээс ийм орчинд, ийм нөхцөлд байдалд  хүүхэд тань халдлагад өртөөд байна шүү гэдгийг мэдээлж байгаа нь энэ төрлийн гэмт хэрэг өссөн юм шиг санагдаж  байгааг  үгүйсгэхгүй.

-Хүн худалдаалах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд ямар арга хэмжээг авч байна.

-Ойрын хугацаанд зарын сонин болон арилжааны  телевизүүдээр гарч буй гадаадад ажилд зуучилна, гэр бүлд зуучилна гэсэн зарын бодит байдлыг тогтоох мэдээллийн нэгдсэн сантай болоход анхаарч байна. Нийслэлийн Цагдаагийн газарт энэ төрлийн мэдээлэл өгдөг нэг цэгийн үйлчилгээний төв байгуулж байгаа. Энэ төвд  очсонроор зар явуулсан байгууллагын бодит мэдээллийг авах боломжтой болно. Мөн биеэ үнэлэх асуудалд анхаарал хандуулж, зохион байгуулж буй хүмүүүст зохих хариуцлагыг хүлээлгэх, биеэ үнэлж байгаа хүмүүстэй тэмцэхээсээ өмнө тэдний нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэж нийгэмшүүлэх асуудалд хамтран ажиллаж эхлээд байна. Цаашдаа  хүчирхийллийн шинжтэй аливаа гэмт хэрэг, зөрчил, хүн  худалдаалах, гэр бүлийн хүчирхийлэл зэрэг  аливаа халдлагаас өөрийгөө  хамгалах дадлыг хүүхэд байхаас нь олгох асуудалд анхаарал хандуулах хэрэгтэй гэж үзэн энэ чиглэлээр бэлтгэж эхэлсэн.

-Сүүлийн үед бага насны хүүхэд хүчингийн хэргийн хохирогч болох  тохиолдол нь ихэсч байна. Энэ төрлийн гэмт хэрэг гарах шалтгаан нөхцөл нь юу байна вэ?

-Энэ онд хүчингийн гэмт хэргийн 129 тохиолдол бүртгэгдсэн. Үүнээс  43 нь бага  насны хүхэд хохирсноос гурван хэрг илрээгүй байна. Нийт хэргийн 36 хувь нь өдрийн цагаар,  64 хувь нь шөнө оройн цагаар  үйлдэгдэж байна. Хүүхэд олон ээлжээр хичээллэж орой тарах, нийтийн тээврийн хүрэлцээ зэргээс захын хорооллын хүүхдүүд энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болж байгааг судалгаа харуулдаг.

-Ойр дотныхон нь хүчиндсэн  хэрэг хэр их байдаг вэ?

-Хойд аавдаа нэг,   нагац ахдаа хоёр, хамаатандаа нэг гэсэн дөрвөн хэрэг гарсан. Бусад нь танихгүй хүн хүчирхийлсэн байсан.

-Хүчирхийлэл үйлдэж байгаа хүмүүс сэтгэцийн хувьд ямар байна вэ?

-Хүчингийн хэрэг үйлдсэн дээрх хүмүүс цөм хэрэг хүлээх чадвартай гэдэг нь тогтоогдоод эрү үүсгэн шалгагдаж, эхнээсэээ шүүхэд шилжиж байгаа.

П.Наран
news.mn